Zaburzenia osobowości są skomplikowanymi stanami, które wpływają na emocjonalne, psychologiczne i społeczne samopoczucie jednostki. Ich geneza często ma charakter wieloczynnikowy, co może obejmować genetykę, czynniki środowiskowe oraz doświadczenia z wczesnego dzieciństwa.
Table Of Content
Narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD)
Narcystyczne zaburzenie osobowości to stan zdrowia psychicznego charakteryzujący się trwałym wzorcem chęci bycia uważanym za najwspanialszą osobę, wszechogarniającą potrzebą podziwu i uderzającym brakiem empatii. Osoby z NPD często mają wygórowane poczucie własnej ważności i zdolności, widząc siebie jako kogoś niezbędnego i wyjątkowego. Chociaż pragną podziwu i uwagi, mają niewielkie zrozumienie dla uczuć i potrzeb innych, są pozbawione empatii, co sprawia, że utrzymanie relacji jest bardzo trudne. Wielu ekspertów zauważa, że za tą fasadą wyższości często kryje się krucha samoocena, wrażliwa na najmniejszą krytykę.
Narcystyczne zaburzenie osobowości to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się długotrwałym wzorcem wyolbrzymionego poczucia własnej wartości, głęboką potrzebą nadmiernej uwagi i podziwu oraz brakiem empatii wobec innych.
Kryteria DSM-5:
DSM-5 przedstawia dziewięć kryteriów do diagnozy NPD, z których pięć musi być spełnionych:
- Wywyższanie się lub wyolbrzymione poczucie własnej wartości.
- Zaabsorbowanie fantazjami o nieograniczonym sukcesie, władzy lub pięknie.
- Przekonanie, że jest się “wyjątkowym” i powinno się zadawać tylko z osobami o wysokim statusie.
- Wymaganie nadmiernej adoracji.
- Poczucie uprzywilejowania.
- Gotowość do wykorzystania innych do osiągnięcia własnych celów.
- Brak empatii.
- Zazdrość wobec innych i przekonanie, że inni są zazdrośni wobec nich.
- Arogancja lub wyniosłość.
Charakterystyka:
- Krucha samoocena: pomimo pozornej pewności siebie, wiele osób z narcystycznym zaburzeniem osobowości ma kruchą samoocenę i jest bardzo wrażliwa na krytykę.
- Manipulacyjne lub eksploatacyjne zachowanie: wykorzystywanie innych do osiągnięcia osobistych celów bez troski o ich dobro.
- Projekcja i manipulowanie rzeczywistością (gaslighting): mogą przenosić własne negatywne zachowania na innych i manipulować rzeczywistością, aby sprawić, że inni wątpią w swoje postrzeganie.
- Narcystyczne obrażenie i furia: skrajna wrażliwość na odbierane urazy, prowadząca do nieproporcjonalnej złości.
Psychopatia
Psychopatia z kolei jest zwykle używana do opisania zaburzenia osobowości charakteryzującego się trwałym zachowaniem antyspołecznym oraz brakiem empatii i wyrzutów sumienia. Psychopaci często wykazują śmiałe, bezwstydne i egocentryczne cechy. Mogą angażować się w kalkulowane manipulacje, używając innych jako środek do osiągnięcia własnych celów, bez troski o ich dobrobyt. Pomimo pozornej charyzmy, psychopaci zwykle wykazują ubóstwo emocjonalne, brakuje im uczuć takich jak miłość i wstyd, które uważane są za integralne dla ludzkiego spektrum emocjonalnego.
Psychopatia to termin często używany do opisania zaburzenia osobowości charakteryzującego się stałym zachowaniem antyspołecznym, upośledzoną empatią i wyrzutami sumienia oraz śmiałymi, niehamowanymi i egocentrycznymi cechami.
Lista kontrolna Hare’a:
Lista kontrolna psychopatii według Hare’a (PCL-R) jest powszechnie używana do diagnozy psychopatii i obejmuje takie czynniki jak:
- Płytka i powierzchowna urokliwość.
- Wyolbrzymione poczucie własnej wartości.
- Potrzeba stymulacji/skłonność do nudy.
- Patologiczne kłamstwo.
- Przebiegłość/manipulacyjność.
- Brak wyrzutów sumienia lub poczucia winy.
Charakterystyka:
- Instrumentalna agresja: kalkulowana agresja w celu osiągnięcia zamierzeń.
- Ubóstwo emocjonalna: brak szerokiej gamy emocji, w tym miłości i wstydu.
- Impulsywność i ryzykowne zachowanie: wysoki poziom impulsywności i poszukiwania wrażeń.
- Moralne wyłączenie: skłonność do racjonalizacji lub usprawiedliwiania działań, które są szkodliwe dla innych, co pozwala im wyłączyć się z typowych społecznych norm moralnych.
Socjopatia
Socjopatia jest podobna do psychopatii, ale zwykle uznaje się, że mają na nią mniejszy wpływ czynniki dziedziczne a większy warunki środowiskowe. Socjopaci mogą wykazywać zmienną emocjonalność i być zdolni do nawiązywania relacji z konkretnymi osobami czy grupami. W przeciwieństwie do psychopatów, którzy są często powierzchowni i emocjonalnie oderwani, socjopaci są bardziej skłonni do popełniania przestępstw pod wpływem intensywnych emocji. Mogą rozumieć normy społeczne, ale mają trudności z nawiązywaniem głębokich relacji, często imitując zachowania społeczne bez ich pełnego zrozumienia.
Termin socjopatia sugeruje, że determinujące są czynniki społeczne i środowiskowe bardziej niż genetyczne. W przeciwieństwie do psychopatii, socjopatia częściej wiąże się z niestabilnymi emocjami i przywiązaniem do konkretnych osób lub grup.
Charakterystyka:
- Nieregularne relacje: podczas gdy psychopaci zwykle mają słabe relacje, socjopaci mogą tworzyć przywiązania do konkretnych osób lub grup.
- Reaktywna agresja: bardziej skłonni do popełniania przestępstw w chwilach intensywnych emocji.
- Mimikra społeczna: mogą rozumieć normy społeczne, ale mają trudności z nawiązywaniem relacji, często naśladując zachowanie bez jego zrozumienia.
- Zgodność z normami subkultury: bardziej skłonni do przestrzegania norm konkretnej subkultury lub grupy, nawet jeśli te normy są antyspołeczne według głównego nurtu.
Studia nad tymi zaburzeniami ciągle się rozwijają, rzucając światło na współdziałanie genetycznych predyspozycji i czynników środowiskowych w ich rozwoju. Niektóre osoby mogą mieć genetyczną predyspozycję do pewnych cech behawioralnych, ale ogólnie przyjmuje się, że czynniki środowiskowe również mają znaczący wpływ. Ze względu na ich złożone pochodzenie i manifestacje, kompleksowa ocena przez wykwalifikowanego specjalistę ds. zdrowia psychicznego jest niezbędna dla dokładnej diagnozy i właściwego leczenia. Jeśli uważasz, że masz do czynienia z toksyczną osobą, zwłaszcza w sposób szkodzący twojemu dobrostanowi, ogranicz kontakt- chroń swoje zdrowie i dobrostan psychiczny. Pamiętaj, jesteś dla siebie najważniejszy, nie lekceważ czerwonych flag.
No Comment! Be the first one.